Не верувајте на Чехов. Тој ќе се обиде да те измами. Тој ќе се обиде да игра со вас за да ве обесхрабри, во случај да сте површен и љубопитен читател. Веднаш на почетокот на своето дело Чехов ја дефинира својата драма” Галеб “ како комедија. И тука е првата измама. Ако очекувате да ве натерате да се смеете и да се навикнете дека оваа е комедија, не сте во право. Ако очекувате бесплатен заговори, едноставни карактери, повторно сте погрешиле. Во работата нема смешни работи, нема шега или хумор. Комично во приказната е, групата луѓе кои страдаат поради нивните неисполнети надежи, очекувања и љубов? Овие херои се жалат, тврдат тие, и донесуваат важни одлуки кои ги менуваат нивните животи. На самиот почеток на драмата Маша ќе рече: “Жал ми е за мојот живот. Јас сум несреќен. ” Сепак, ова е комедија, вели писателот! Времето сака да ни каже дека овде се потенцира баналноста на трагедијата на своите ликови, фактот дека нивниот живот и судбина, без оглед на тоа, како и во даден момент да е се сериозно и значајн. Само една епизода и дел од светот што не опкружува, а дел се доволно мали и незначителни делови како и судбината на секој од нас.
Иако ‘рбетот на драмата е составена од три љубовни триаголници, не може да се каже дека ова е драма за љубовта. Љубовта е само причина, “платно” кое му служи на писателот подобро да ги фати хероите и нивните ликови. Темата е блискоста на животот, безнадежноста и неможноста да се ослободат од природните и социјалните околности. Иронијата не може да се игнорира, а Чехов толку непријатно ги поставува хероите на ситуации што не можат да излезат сами. Неговите херои се борат меѓу нивните желби и нивните можности. Оваа борба е краток опис на она што се случува во драмата.
“Но, ништо не се случува во драмата”, може да се каже некој. Тоа е некој кој ја ставил на уште една помала уметничка измама на Чехов. Ви велам уште еднаш, не му верувајте. “Галеб“ време вклучува малку повеќе од две години, а во тоа време, на маса и Meчкестиот брак, Нина и Тригорин добиват дете, кој подоцна почина, Сорин ќе се разболи, Tрепљев станува успешен писател … Каде е тогаш впечаток дека ништо не се случува драма ? Дури и Aркадин ќе каже: “На топлина, тишината, никој ништо не прави, сите филозофираме …” Одговорот лежи во фактот дека Чесито и внимателно и вешто управува со сите големи и важни настани остави зад сцената или надвор од текстот, и на нив да научиме од разговорот кои се одвиваат на местото на настанот. Она што го читаме и директно го откриваме не се компликации, занаети и одлични настани. Главната улога во оваа драма игра тишина и молчење, а главните случувања се случуваат зад сцената. Она што се случува на местото на настанот се случаен прекин од животот, како избраните моменти да бидат издвоени од некој голем режисер и презентирани пред нас. Во нашите животи, ние не секогаш гледаме сè и секого во секое време, зошто треба да го видиме во драма, која е само животен стил? И Чехов се обиде да направи сè во својата драма како во својот живот.
При читањето на Гуска, може да се слушне тишината, се чувствуваат на пауза и неискажаното, а неговите ликови ги сакате, но не можам да кажам за вас. Ова не е драма за големите судбини и исклучителни херои. Чесите ни покажуваат мали, обични животи, како нашите. Тоа ни покажува дека не само големи трагедии и театарски настани се она што го заслужува вниманието на писателот и што заслужува место во драмата. Неговите херои ги доживуваат личните трагедии и ние сме во можност да ги посетуваме. Чехов сака да ни покаже дека е важно што се случува меѓу луѓето, а во нив, како што беше речено, и потиснати, забележани малку моменти и разговори како причина за сите големи и важни. Не е важно дека Трепљев се самоубил. Затоа неговото самоубиство се одвива зад сцената. Важно е зошто тој самиот се уби, гледачите ги гледамаат причините на сцената.
Поради напорите на Чехов во драмата покажува животот каков што навистина е во клучните моменти, често може да се слушне звуците во позадина, и се банална, секојдневна и го попречува, нарушат возвишеното и атмосфера на ситуацијата. Така, во последната сцена меѓу Нина и Трепљев, се наоѓа огниште и смеа од соседната соба. Една од најголемите и најубавите љубовни сцени на овој детал е целосно непросветлен. Овој писател ја исмејува важноста на дадената ситуација и ликовите воопшто. Светот нема да запре во светот, за да можеме да ги одиграме нашите големи улоги. Уште еднаш, овој извонреден писател потврдува дека неговата драма е живот на сцената. Бидејќи писателот ги става во банални ситуации, а и поради тоа што тие се сфаќаат премногу сериозно – хероите на Чехов се како од стрипови.
“Па, ќе видите, и галебот, можете да видите, симбол, или, извинете, јас не ги разбирам”, тие ќе велат дека во еден момент Нина Mикхаилова е венчана. Слободеите птици, мртвиот галеб и галеб кој бил наполнет со нешто заедничко – симболиката во тоа што Чесите вешто се вклучени во оваа работа, нагласувајќи неговата важност самиот наслов. За секој од ликовите, Галебот претставува нешто друго – што – тоа и за читателот треба да е го открие. А тоа може да откритие само оние внимателни читатели, подготвени да слушате тишинатана Чехов, да се види она што тој се чувствува и совети само на она што нашите херои случајно откриена во изливите на нежност и лутина.
***
Московската премиера на текстот „Галеб“ се случила пред точно 120 години и тоа е голем предизвик одново да се открие дека текстот и во денешни услови е актуелен и отвора теми што го допираат современиот човек, бидејќи станува збор за љубовна приказна. Во историјата на Македонскиот народен театар текстот „Галеб“ е поставен двапати, во режија на Димитар Ќостаров во 1960 година и на Бранко Ставрев во 1990 година. Новата претстава во режија на Нина Николиќ ќе биде трето поставување на овој класичен текст на сцената на МНТ.
„Текстот содржи ситуации кои и денес ги живееме, како Чехов пред 120 години да го пишувал за 21. век.
превод на М. Петрески