2
Површинскиот слој на трите драмски текста е покривка исткаена од нишките на релноста во која егзистираат ликовите со своите судбини (реалистични и актуелни), но потповршинските сфери на текстот отчитуваат кодови на архетипски, митски и фолклорни наслојки. Во својот драмски израз, авторот ги вклучува механизмиите на несвесното кои го покренуваат погонот на архетипските и митски значења, напластени некаде во неговата индивидуална меморија. Таквите симболи, набргу се издигнуваат на ниво на колективна своина и затоа читателот на драмата, како и гледачот на театарската претстава, умее да ги дешифрира и разбере. Очигледно, ако сите луѓе имаат заеднички наследени модели на емотивно и духовно однесување (архетипови според Јунг), единствено може да се очекува дека ќе ги најдеме нивните производи (симболички фантазии, мисли и дејства) практично на секое поле на човековата активност.[1] Архетиповите, тие „креативни и деструктивни сили во нашиот дух“[2]имаат сопствена иницијатива и специфична енергија. Моделите на однесување на човекот од овој дел на Балканот каде што сме ние, ги создаваат личните комплекси, кои никогаш не создаваат ништо друго, освен лични предрасуди. (Јунг) А за разлика од нив, архетиповите создаваат митови, религии, филозофии што влијаат врз цели нации и историски епохи и им даваат посебен белег.[3]
Централна архетипска слика е претставата за злото, злото како сеприсутна категорија која се храни од изворот на нечовечноста. Тука е малиот човек кој живее во заклрилата на својата добрина и простодушност, како беспомошно се дави во вртлогот од кој единстевено го влече надоле, до пропаста. Единствено Гена (внуката, „момичката“ на Иљо М.) како архетип на чистота и невиност е противтежа на сè што се наоѓа од другата страна, злото во сите негови форми. Како архетипски претстави во драмите функционираат: претставата за жртвувањето на Гена, претставата за смртта олицетворена во ликот на Мумијата (и останатите ликови кои гравитираат околу нејзиното поле), патувањето и преминувањето во светот на мртвите, па и дел од ликовите имаат архетипски предзнак. Ликовите во трилогијата се алегорични и метафорични манифестации на реалноста, но и проекции на апстрактни појави кои се дел од опкружувањето на човекот. Бидејќи уметничката мисла не е диктирана однадвор од предметите во светот, туку таа извира од нивните сопоставувања и заемни дејства[4], ликовите во драмите на Маџунков се токму протипови на таквите дејства. Ликовите со митски предзнак, се ликови симболи или ликови метафори и токму тие се непреводливи со јазикот на логиката, но затоа пак, асоцијативните спреги ја разоткриваат нивната суштина.
Симболите раскажуваат приказни, чиј почеток е некаде во минатите светови, каде замислуваме дека започнува да се создава нашата колектива мемеорија. Ако симболот ја означува духовната потрага на човекот по нешто што е одамна изгубено, тогаш секоја нова генерација ја води најважната битка, да се врати изгубениот човек меѓу луѓето.
Змијата како најстар и најраспространет митски симбол (се среќава во митологијата, религијата, литературата, науката) е подложна на многустрани анализи, кои само ја докажуваат амбивалентната природа на самиот симбол. Змијата не е архетип, таа е склоп од архетипови поврзан со ладната, лигава и подземна темница на исконот.[5] Симболиката на змијата е широко распространета во верувањата на словенските народи, во основата таа е покровител на домот, чувар на куќата која лежи скриена во некој дел од домот (на прагот, под огништето и сл.). Верувањето дека змијата е најголемиот чувар на богатството, било широко распространето и кај древните антички народи. Љубинко Раденковиќ пишува за тоа дека старите Римјани сметале дека секој дом, општина, град, улица има свој покровител, дух на местото (genius loci) кој се покажува во облик на змија. [6] Кај Македонците живеело верувањето дека секоја куќа има свој покровител или стопан, олицетворен во змијата смок. Таквата древна претстава за змијата како дух покровител на домот, Маџунков ја презема како носечки мотив за својата драма „Големиот смок“. Одземајќи му ги сите атрибути кои му припаѓаат на митскиот симбол, вешто потенцирајќи ги сите опозитни карактеристики на истиот тој симбол, авторот создава претстава на испревртени вредности, кои се во суштината на рушењето на добробитот на една заедница. Така покровителот и чуварот станува уништувач и разорувач на домот кој е наша заедничка татковина. Впечатлива е споредбата на змијата и човекот, две суштества од кои првото стои на почетокот на долгата генеза, а човекот на крајот на истата таа генеза. Култот кон змијата му припаѓа на оние култови кои му претходеле на култовите на божествата во човечки облик.[7] Архетипската претстава за змијата рефлектира значења кои ги опфаќаат паганските, религиозни, социјални, семејни сфери и како симбол кој инкорпорира опозитни значења (позитивно како добра сила која носи здравје, плодородие, живот и негативно, лоша и сила опасна по животот на човекот) во драмата на Маџунков е само навестување за неминовниот крај што им следува.
Д-р Ана Витанова Рингачева