Month: June 2017

*Кон премиерата на претставата „ Белградска трилогија“, во режија на Нина Николиќ, а во продукција на „ Перипетија “ од Скопје

*Она што најмногу плени во претставата „ Белградска трилогија“, е актерската игра . Особено, ако се земе предвид фактот дека учесниците не се сеуште дипломирани актери, туку студенти од ФДУ, на трета година.

Сотир Трајков

По 13 години од првата постановка во Универзална сала, на текстот „ Белградска трилогија“, од современата српска драматичарка Биљана Србљановиќ, во режија на Деан Дамјановски, на 5 јуни 2017, во Кино Култура се одржа нова премиера на истиот текст. Во продукција на „ Перипетија “ од Скопје, текстот на Србљановиќ овој пат го постави режисерката Нина Николиќ.

Во овие мачни години, кога масовно се напушта родната земја од младите и се оди во странство, во потрага по работа, подобар живот, или едноставно за себереализирање, постановката на Николиќ се чини исклучително актуелна за нашиот општествен контекст , за разлика од таа на Дамјановки која беше повеќе показ за миграциите од Балканот, како последица на граѓанската војна во поранешната заедница и евентуална антиципација за тоа што не чека нас. Но, национализмот, партизирањето на системот, немањето можности за вработување и бесперспективноста на младите, што Србљановиќ ги пушта да паѓаат како ситно дозирани , но многу важни мотиви за егзилот на ликовите во претставата, се исто така наша транзициска реалност. Во тие рамки , Нина Николиќ не можеше да избере подобро време за навраќање на овој драмски материјал. Согласно насловот, тој е заснован на три различни сцени, со исто толку приказни кои говорат за животот на нашите мигранти во Чешка, Австралија и во САД, со фокус на борбата за егзистенција, невозвратената љубов од родниот крај, баналноста и тегобноста во новата средина, брачните неверства и врската со корените која често е поле за себедокажување и малтрерирање на останатите, попатно сретнати земјаци.

Режијата се потпира врз мултимедијалниот израз. Тој вклучува исповеди во аудио формат, реалистична актерска игра, музика и песни со гитара во живо и видео, чии крупни кадри ги доотсликуваат психолошките состојби на ликовите. Лајт – мотив за сите сцени е потрагата по девојката Ана, која е силна метафора за копнежот по љубов, сигурност и себереализирање на одлеаните мозоци, во новиот свет. Дејствието се одвива во коцка, централно поставена на сцената, што е сценографско решение на Вишња Вујовиќ од Србија . Актерите, облечени во современи костими на Ивана Каранфиловска Угуровска , дејствуваат во, околу, и зад коцката, доловувајќи ја на тој начин клаустрофобијата на секојдневието од која избегале, но во која повторно се враќаат, немајќи каде да одат.

Она што најмногу плени во претставата „ Белградска трилогија“, е актерската игра . Особено, ако се земе предвид фактот дека учесниците не се сеуште дипломирани актери, туку студенти од ФДУ-Скопје, на трета година, во класата за актерска игра што ја води Зоја Бузалковска. Млади, убави, згодни, се атрибути кои доаѓаат до израз уште при нивната појава на сцена, а понатаму следи пријатното изненадување. Играат точно, полнокрвно , но со мерка за секоја емоција, во говорот на текстот и во гестот. Дека се квалитетни и идна надеж на македонскиот театар докажаа и преку трансформациите, зашто тројца од нив играат по две или три улоги. Тоа се Григор Јовановски, кого го видовме во ликовите на Кичо, Дуле и Дачо и Душица Настова, која настапи како проститутката Алена и во ликот на поранешната пијанистка Мара. Не помалку сугестивен и моќен беше настапот на Исидор Јованоски, во улогата на изневерениот Мичо и на Сара Анастасовска како неверната сопруга Кача, а на крајот од претставата го игра и метафоричниот лик на Ана , по која се трага. Уверливи креации прикажаа и Петар Стојанов во ликот на сопругот на Кача- Милош, Сергеј Димовски кој го толкува нереализираниот актер Јован и Душица Тренева, во улогата на Сања, сопруга на Дуле.

Општиот впечаток кој претставата го остави кај авторот на овие редови, е најавата за една нова и силна генерација актери кои доаѓаат од ФДУ. Тие докажаа дека можат да се носат со професионалните предизвици што допрва ги очекуваат. Тоа е голема предност за нив, но и предупредување за повозрасните колеги, дека доаѓа нов бран актери, што лесно може да ги збрише од сцената. Секоја чест, само така продолжете , сцената ќе биде ваша!

*Кон гостувањето на претставата „ Иванов“ , во продукција на Народно позориште од Белград

*Посакувам таков пристап да имаат и нашите театри кога го поставуваат Чехов, зашто ова беше современо изработен сценски филигран, а не здодевна класична театарска постановка.

Сотир Трајков

И тоа се случи. Затворањето на четвртото издание на „ МНТ Фест“, помина во грандиозен стил, со гостувањето на претставата „ Иванов“, од Антон Павлович Чехов, во режија на Татјана Мандиќ- Ригонат, а во продукција на Народно позориште од Белград. Ќе прашате што било толку грандиозно? Епа беше, зашто видовме голема претстава, не само поради габаритниот ансамбл, со учество на повеќе актерски ѕвезди од соседна Србија , туку поради квалитетот што беше прикажан, на ниво на режисерски концепт и на ниво на актерски креации, без било какво додворување од наша страна, поради носителот на насловната улога во претставата, а тоа е првенецот на МНТ и од поодамна регоинално докажан актер , Никола Ристановски. Но, да започнеме со ред.

„ Иванов“, е првиот драмски текст на Чехов, напишан како комедија и со успех праизведен во театарот „ Корша“, 1887 година. Потоа , незадоволниот Чехов го променил жанрот во драма, допишувајќи го текстот и создаваjќи неколку верзии, за постановката во Александрискиот театар. Од тој драмски материјал Татјана Мандиќ- Ригонат направила адаптација , прилагодена на денешницата, во која третманот на културното наследство за жал, не еднаш е ставен под знак прашање. Затоа режисерскиот концепт е базиран на камерно обликуваниот сценски простор како музејска поставка, со слика на ѕид, невестински фустан во витрина и преграден дел во партерот за вредните, ретки артефакти, за што беше задолжен сценографот Бранко Хојник, од Словенија . Од тука се чита благородната идеја , претставата да биде посвета на вонвременскиот карактер на драмско наследство кое Чехов му го остави на човештвото, за да се преиспитува постојано. Во таа музејска поставка, од семејниот портрет на ѕидот излегуваат ликовите на Чехов од драмата „Иванов“, се симнуваат ( или се враќаат од и) во омеѓениот простор, подолу. А, секој од нив при првото влегување, симнува по еден дел од оградата , направена од дебело црвено јаже и златни столпчиња. Така ликовите се поистоветуваат со експонатите од дамнина, за кои е потребен специјален усет и третман. Тој простор со повеќе реквизити, како што се маса за билијард, софа, дрвено коњче –клацкалка за деца, два пара стилски масички и столчиња, го доловува домот на Иванов , но и на богатото семејство Лебедеви, околу кои се врти дејствието. А, тоа е фокусирано на конфликтот на Иванов со себе си и со околината. Тој страда зашто сметките не му излегле како што очекувал. Имено , се омажил за Еврејката Сара Абрам, со надеж дека ќе добие многу сретства од нејзиното богато семејство , но со промената на верата, името и презимето во Ана Петровна, таа и тој остануваат без било каква помош . При тоа ,работниците на имотот треба да бидат исплатени, Лебедеви очекуваат Иванов да ја плати месечната рата на долгот кон нив, а Ана Петровна боледува од туберкулоза и потребно е да се лекува далеку од дома.

Иванов е трагичен лик од сегашноста, исто како што бил и кога е пишуван. Распнат меѓу егзистенцијата и моралот. Вака накратко може да се опише, од изведбата на Никола Ристановски. Тој игра сигурно и уверливо на српски јазик, прикажувајќи повеќеслојно карактер на човек, излажан во сопствената животна проценка. Ристановски го прави тоа вешто и флуидно, преминувајќи лесно , од една во друга спротивставена, психолошка состојба на ликот. Неговите дилеми, преку кои се покажува потиштеноста, се трагикомични , но не и возвишени. Затоа не за бадијала, Иванов како лик се смета за Хамлет на руската драматургија. Никола го доловува тоа низ реалистичната игра, а како автореференцијална постапка неколку пати го кажува и преку текстот, обидувајќи се да се дистанцира од Шекспировиот јунак. Нада Шаргин ја толкува сопругата на Иванов- Сара или Ана. И покрај тоа што таа е болна од туберкулоза, акцентот низ играта е ставен повеќе на нејзиниот трагизам и страдања поради изневерената љубов од сопругот. Шаргин тие чувства ги пласира мошне прецизно и сугестивно. А, љубовта која од никаде му се нуди на Иванов, како спас во ситуацијата во која се наоѓа, доаѓа од Саша, ќерка на Лебедеви , во изведба на Хана Селимовиќ. Нејзината игра е органски совладана и со современ сензибилитет изведена, па на гледачот му се чини дека на големата сцена на МНТ, каде во камерно поставената претстава, на минимално растојание меѓу актерите и публиката, се одвива вистинска човечка и љубовна драма. Родителите на Саша, Павле Кирилович Лебедев и неговата сопруга Зинаида, ги толкуваат актерите Бранко Видаковиќ и Даниела Угреновиќ. Нивните ликови се контрастно поставени, и самите за себе и еден кон друг. Кирилович Лебедев на Видаковиќ, е жизнерадосна личност, која сака да помогне пријателски и татковски, но тој е папучар, врзан за одлуките на неговата строга и алчна за пари сопруга, која се покажува и како грижлива мајка. Авторот на овие редови кај Видаковиќ ја препозна т.н. радост и леснотија на играта , што е своевиден актерски идеал. Таа особено беше силна во креацијата на ликот на осиромашениот гроф Матвеј Семјонович Шабељски- вујко на Иванов, кого го толкува Предраг Ејдус. Тој на свои 67 години, со преживеан сериозен оперативен зафат пред некој месец, покажа што значи да се биде вистински посветеник на театарот. Од начинот како се движеше и потскокнуваше по сцената, преку интерпретацијата на текстот со креиран фелер на буквата ш, до маската на лицето, (со брада и мустаќи, за кои беше задолжен Драгољуб Јеремиќ) , сето тоа упатува дека кај Ејдус нема детал од ликот на кој не е посветено доволно внимание. Тој го прикажа Шабељски како човек кој не сака да се лаже, ниту себе си, ниту околината, туку стамено и рационално , црпејќи од сопствените искуства во животот , настапува со секој искажан збор и намера, колку и да звучи тоа сурово. Радоста на играта ја дополни и Никола Вујовиќ, низ креацијата на ликот Боркин, роднина на Иванов и управник на неговиот имот. Со силен дух, во обид да ја амортизира мачната атмосфера во домот на Иванов, но и да му помогне финансиски преку бракот што го договара меѓу Шабељски и богатата вдовица Марфа Јегоровна Бабакина, Боркин на Вујовиќ е забавно направена улога, зад која се крие остроумноста и пресметаноста на поединецот. Во галеријата забележителни креации влегува и младиот лекар Лавов, во изведба на Ненад Стојменовиќ. Зад неговите чесни намери и загриженост за здравјето на сопругата на Иванов, Лавов ја крие симпатијата кон Ана Петровна , прикажана на најнепримерен начин преку душегрижништво. Кичот и сексапилот на новата елита, го долови Вања Милачиќ, низ улогата на вдовицата Марфа Јегоровна. Таа покажа дека знае да игра, но и добро да пее. Старицата Авдотја Назаровна, во концептот на режисерката Мандиќ- Ригонат, е старец , наводаџија, облечен во традиционален источен костим. Го толкува славната српска актерка , веќе во поодминати години , Бранка Петриќ, а финансискиот чиновник Косих му е доверен на Бојан Кривокапиќ. Исто така, во претставата настапува младата Јелена Живковиќ, во улогата на слугинката Гаврила, Предраг Васиќ, прославен по ликот на Станое , од филмот и серијата „ Монтевидео бог те видел“, го игра џаболебарот Јегорушка, што се чини направен избор заради комерцијален ефект кај публиката, а мајсторски обмислениот кастинг, со цел да се приближи животот на сцена , со сите негови контрасти, завршува со Немања Константиновиќ, организатор во НПБ и Јелена Халупа, суфлерка во истиот театар, кои ги толкуваат споредните улоги на гостите во домот на Лебедеви. Музиката и песните, во традиционален руски стил, од композиторката Ирена Поповиќ, во живо на сцената , т.е. качени во сликата со семејниот портрет, ја изведуваат Никола Драговиќ, Иван Мирковиќ и Немања Бубало. А, за костимите, кои ја помируваат сегашноста со крајот на 19 век во Русија, беше задолжена светски познатата , а српска костимографка, Бојана Никитовиќ.

Ете, така изгледаше вечерта за паметење во МНТ, на 13.06.2017. Темпото и динамиката на претставата , што се игра без паузи скоро 3 часа, во ниту еден миг не паднаа, што е заслуга и на режисерката Мандиќ- Ригонат и на актерската екипа. Посакувам таков пристап да имаат и нашите театри кога го поставуваат Чехов, зашто ова беше современо изработен сценски филигран, а не здодевна класична театарска постановка.